Điện năng đóng vai trò không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được sử dụng đúng cách. Một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn chính là hiểu và tuân thủ mức điện áp an toàn phù hợp trong từng trường hợp. Việc nhận thức rõ những yếu tố như cường độ dòng điện, tần số và thời gian tiếp xúc sẽ giúp bạn phòng tránh nguy cơ điện giật, bảo vệ bản thân và những người xung quanh.
Điện áp an toàn cho người là bao nhiêu?
Trước hết, bạn cần hiểu rõ khái niệm mức điện áp an toàn. Đây là mức điện áp mà khi tiếp xúc không gây nguy hiểm đến sức khỏe, không dẫn đến các sự cố như điện giật, chập cháy hay đe dọa tính mạng.
Vậy mức điện áp an toàn là bao nhiêu để đảm bảo người tiếp xúc không gặp nguy hiểm? Câu trả lời được quy định trong các tiêu chuẩn an toàn điện hiện hành tại Việt Nam, cụ thể như sau:
- Điện áp an toàn tối đa: không vượt quá 36V.
- Điện áp an toàn khi tiếp xúc liên tục: 24V với dòng điện an toàn là 10mA.
- Ngưỡng cảm nhận dòng điện: 1mA đối với dòng xoay chiều (AC) và 5mA đối với dòng một chiều (DC).
- Dòng điện tối đa chấp nhận được khi bị sốc: 10mA cho AC và 50mA cho DC.
Việc hiểu và tuân thủ các thông số này là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn trong mọi hoạt động liên quan đến điện.
Mức điện áp gây chết người
Dòng điện một chiều (DC) thường ít nguy hiểm hơn so với dòng điện xoay chiều (AC). Tuy nhiên, trong thực tế, hầu hết các ứng dụng điện trong sinh hoạt và sản xuất hiện nay đều sử dụng dòng xoay chiều.
Vậy, dòng điện bao nhiêu V có thể gây nguy hiểm đến tính mạng?
Theo nghiên cứu, mức điện áp từ 40V trở lên được xem là nguy hiểm. Tuy nhiên, trên thực tế, dòng điện có hiệu điện thế từ 24V và cường độ 10mA cũng đã có khả năng gây tử vong. Ngược lại, dòng điện dưới 24V thường không đủ mạnh để người dùng cảm nhận được.
Điều đáng lưu ý là không chỉ mức điện áp hay cường độ dòng điện mà còn có nhiều yếu tố khác có thể làm tăng mức độ nguy hiểm khi tiếp xúc với dòng điện.
Các yếu tố gây chết người của điện áp
Hiểu rõ cách dòng điện ảnh hưởng đến cơ thể là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn và phòng tránh rủi ro khi tiếp xúc với điện. Dưới đây là những thông tin chi tiết về cường độ, tần số và tác động của dòng điện đến sức khỏe con người.
Cường độ và tần số dòng điện ảnh hưởng đến cơ thể
Khi tìm hiểu về mức điện áp gây giật, yếu tố quan trọng nhất cần xem xét chính là cường độ dòng điện.
Cường độ dòng điện và mức độ nguy hiểm
- Cường độ dòng điện càng lớn, mức độ nguy hiểm càng cao.
- Theo nghiên cứu, dòng điện dưới 7mA được coi là an toàn với con người.
- Dòng điện trên 7mA bắt đầu gây nguy hiểm và khi đạt 30mA trở lên, nguy cơ tử vong là rất cao.
Dưới đây là các mức cường độ dòng điện và tác động cụ thể:
- 0,6mA – 1,5mA: Cảm giác tê nhẹ khi chạm vào.
- 2mA – 3mA: Gây tê mạnh hơn, khó chịu.
- 5mA – 7mA: Gây đau, cơ bắp có thể co giật, nhưng vẫn có khả năng tự tách khỏi nguồn điện.
- 8mA – 10mA: Đau đớn rõ rệt, mất kiểm soát hoàn toàn, khó tách khỏi nguồn điện.
- Từ 20mA trở lên: Có thể gây tử vong.
Tần số dòng điện và nguy cơ điện giật
Tần số dòng điện có mối quan hệ tỷ lệ nghịch với mức độ nguy hiểm:
- Tần số càng cao, nguy cơ gây giật càng thấp.
- Tần số càng thấp, nguy cơ gây giật càng cao.
Dòng xoay chiều có tần số phổ biến 50 – 60Hz (như trong hệ thống điện sinh hoạt) nguy hiểm hơn so với dòng một chiều có cùng mức cường độ.
Thời gian tiếp xúc với dòng điện
Thời gian tiếp xúc với dòng điện quyết định mức độ nguy hiểm:
- Thời gian an toàn khi bị điện giật là từ 0,1 – 0,2 giây.
- Thời gian càng dài, điện trở cơ thể giảm nhanh, làm tăng nguy cơ ngừng tim hoặc ngừng thở.
Vậy bị điện giật bao lâu thì tử vong?
Thời gian gây tử vong có thể chỉ từ vài giây đến vài phút, tùy thuộc vào cường độ dòng điện và điều kiện tiếp xúc.
Điện trở của cơ thể người
Điện trở trên cơ thể người phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
- Lớp da: Da khô có điện trở cao hơn da ướt.
- Thời gian tiếp xúc: Thời gian càng lâu, điện trở giảm càng nhanh.
- Áp lực tiếp xúc: Lực tiếp xúc lớn làm giảm điện trở.
Đường đi của dòng điện qua cơ thể
Đường đi của dòng điện qua cơ thể ảnh hưởng lớn đến mức độ nguy hiểm. Nếu dòng điện đi qua tim, nguy cơ tử vong cao hơn.
Phân bố dòng điện qua các đường đi:
- Từ chân qua chân: 0,4%
- Từ tay qua tay: 3,3%
- Từ tay trái qua chân: 3,7%
- Từ tay phải qua chân: 6,7%
Lưu ý: Dòng điện đi qua tim dễ gây ngừng tim và tê liệt hệ tuần hoàn, dẫn đến tử vong.
Hiểu rõ các yếu tố này sẽ giúp bạn phòng tránh và bảo vệ bản thân khỏi các nguy cơ do điện gây ra.
Biện pháp phòng tránh nguy hiểm từ điện áp
Để đảm bảo an toàn tuyệt đối khi sử dụng điện trong gia đình và nơi làm việc, hãy ghi nhớ và thực hiện các biện pháp sau đây để tránh những rủi ro không mong muốn.
- Lắp đặt thiết bị ngắt điện đúng cách: Lắp cầu dao hoặc aptomat ở cuối đường dây chính và các nhánh rẽ. Bố trí cầu chì trước ổ cắm để ngắt dòng khi có sự cố chập hoặc quá tải. Nên lắp thiết bị bảo vệ trên cả dây pha và dây trung tính.
- Chọn thiết bị đóng ngắt phù hợp: Sử dụng cầu dao, aptomat tương thích với công suất và có nắp che an toàn. Nên lắp thêm thiết bị chống rò điện, đặc biệt ở khu vực ngập nước.
- Vị trí lắp đặt an toàn: Đặt cầu dao, công tắc, ổ cắm trên cao, tối thiểu 1,4m so với nền nhà, tránh tầm với của trẻ nhỏ và ngập nước.
- Giữ khoảng cách với nguồn điện: Không chạm tay vào dây trần, cầu chì, ổ cắm hở. Khi sử dụng dụng cụ điện cầm tay, nên đeo găng tay cách điện.
- Tránh xa khu vực điện thế cao: Đặt biển báo, rào chắn tại khu vực nguy hiểm. Sử dụng khóa liên động và đèn tín hiệu để giảm nguy cơ tiếp xúc vô ý.
- Không dùng điện thoại khi đang sạc: Rút sạc sau khi đầy để tránh nguy cơ cháy nổ, đặc biệt khi có trẻ nhỏ.
- Sử dụng thiết bị điện chất lượng: Chọn dây điện có vỏ bọc cách điện và tiết diện đủ lớn. Tránh dùng thiết bị kém chất lượng để giảm nguy cơ cháy nổ.
- Kiểm tra hệ thống điện định kỳ: Kiểm tra và thay thế dây dẫn, thiết bị bảo vệ hỏng. Ngắt điện khi không sử dụng để tránh chập cháy.
- Bảo dưỡng thiết bị điện: Bảo trì thiết bị điện gia dụng 6 tháng – 1 năm để đảm bảo vận hành ổn định, tiết kiệm điện và giảm nguy cơ sự cố.
- Trang bị bảo hộ đầy đủ: Khi làm việc với điện, đeo găng tay cách điện, đội mũ bảo hộ. Luôn làm việc theo nhóm để xử lý kịp thời nếu có sự cố.
- Chỉ sử dụng kỹ thuật viên được đào tạo: Kỹ thuật viên phải có kiến thức chuyên môn và kỹ năng xử lý tình huống bao gồm sơ cứu khi có tai nạn điện.
- Vận hành đúng quy tắc an toàn: Doanh nghiệp cần kiểm tra hệ thống điện định kỳ, bảo vệ kỹ càng các bộ phận mạng điện.
- Tránh lắp đặt gần công trình lưới điện: Không đào đất gần cột điện hoặc đặt vật dụng như dây phơi, biển quảng cáo gần đường dây điện.
- Ngắt điện khi thời tiết xấu: Trong mưa bão, rút phích cắm thiết bị và ngắt cầu dao để tránh rủi ro. Mang ủng cách điện khi thao tác.
- Đặt thiết bị xa vật dễ cháy nổ: Để thiết bị điện tránh xa vật dễ cháy nhằm ngăn ngừa nguy cơ hỏa hoạn.
- Nối đất thiết bị có vỏ kim loại: Nối đất cho các thiết bị như tủ lạnh, bếp điện để đảm bảo an toàn khi xảy ra rò điện.
- Không tự ý sửa chữa: Không tự sửa thiết bị điện nếu thiếu kiến thức và dụng cụ bảo hộ. Hãy liên hệ dịch vụ sửa chữa chuyên nghiệp khi cần.
Hiểu rõ các yếu tố như cường độ, tần số, thời gian tiếp xúc và đường đi của dòng điện qua cơ thể sẽ giúp bạn nhận thức rõ hơn về nguy cơ tiềm ẩn từ điện và cách bảo vệ bản thân. Việc sử dụng đúng các thiết bị bảo hộ, tuân thủ quy tắc an toàn và đảm bảo mức điện áp an toàn trong hệ thống điện sinh hoạt là cách hiệu quả nhất để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe gia đình bạn.
